ΕΚΤ: Υψηλό δημόσιο χρέος και υποτονική ανάπτυξη ίσως οδηγήσουν σε νέα κρίση την Ευρωζώνη - Η Ελλάδα πρώτη με χρέος 163,6% του ΑΕΠ

 

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για μια πιθανή αναζωπύρωση των τρωτών σημείων του δημόσιου χρέους της ευρωζώνης. To αυξημένο επίπεδο χρέους, η υποτονική ανάπτυξη και η δημοσιονομική ολίσθηση δημιουργούν ένα επικίνδυνο κοκτέιλ.

Στην τελευταία επισκόπηση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας του Νοεμβρίου 2024, η ΕΚΤ προειδοποιεί ότι οι παράγοντες αυτοί, σε συνδυασμό με τις γεωπολιτικές εντάσεις και την πολιτική αβεβαιότητα, μπορούν να αναζωπυρώσουν τους φόβους για μια κρίση δημόσιου χρέους παρόμοια με την αναταραχή πριν είχαμε από μια δεκαετία.

 

«Τα αυξημένο χρέος και τα υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα, σε συνδυασμό με την αδύναμη μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική, αυξάνουν τον κίνδυνο δημοσιονομικού εκτροχιασμού. Μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να αναζωπυρώσει τις ανησυχίες της αγοράς σχετικά με τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους», αναφέρει το νομισματικό ίδρυμα.

Το αυξανόμενο κόστος χρέους αυξάνει τους κινδύνους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας

Η ΕΚΤ προειδοποιεί ότι η εποχή του «φθηνού δανεισμού» έχει οριστικά τελειώσει.

 

Το χρέος που ωριμάζει μετακυλίεται πλέον με σημαντικά υψηλότερα επιτόκια, ανεβάζοντας το κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους.

Αυτή η δυναμική εγκυμονεί ιδιαίτερους κινδύνους για τις χώρες με υψηλό χρέος, όπου ο περιορισμένος δημοσιονομικός χώρος θα μπορούσε να καταστήσει τις κυβερνήσεις ευάλωτες σε ξαφνικά σοκ της αγοράς.

Οι γεωπολιτικές εντάσεις επιδεινώνουν το πρόβλημα. Οι ενεργειακές επιδοτήσεις και άλλα δημοσιονομικά μέτρα που αποσκοπούν στην άμβλυνση των παγκόσμιων διαταραχών «τεντώνουν» περαιτέρω τους προϋπολογισμούς.

«Τα τρωτά σημεία των κρατών βαθαίνουν. Παρά τις πρόσφατες μειώσεις των λόγων χρέους προς ΑΕΠ, οι δημοσιονομικές προκλήσεις εξακολουθούν να υφίστανται σε αρκετές χώρες της ζώνης του ευρώ, οι οποίες επιδεινώνονται από διαρθρωτικά ζητήματα, όπως η ασθενής δυνητική ανάπτυξη και η αυξημένη αβεβαιότητα πολιτικής». παρατήρησε ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Λουίς ντε Γκίντος.

Οι αριθμοί δεν λένε ψέματα

Τα επίπεδα χρέους σε ολόκληρη την ευρωζώνη προκαλούν έντονη ανησυχία, ενώ οι σημαντικές ανισορροπίες μεταξύ των κρατών μελών αναδεικνύουν την αστάθεια του μπλοκ.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, ο μέσος όρος χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ της ευρωζώνης ανέρχεται στο 88,1%. Όμως ο αριθμός αυτός κρύβει έντονες αντιθέσεις.

 

Η Ελλάδα ηγείται με το πολύ υψηλό ποσοστό χρέους 163,6%, ακολουθούμενη από την Ιταλία με 137% και τη Γαλλία με 112,2%. Εν τω μεταξύ, δημοσιονομικά πειθαρχημένες χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία διαθέτουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά, στο 61,9% και 43,2%, αντίστοιχα.

Όσον αφορά το μέλλον, οι προοπτικές για τη βιωσιμότητα του χρέους είναι όλο και πιο ανησυχητικές σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικονομίες της ευρωζώνης. Ενώ τα επίπεδα του δημόσιου χρέους της ευρύτερης περιοχής προβλέπεται να παραμείνουν σχετικά σταθερά, ορισμένα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν μια επικίνδυνα ανοδική πορεία.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στο τελευταίο του Δημοσιονομικό Παρατηρητήριο προβλέπει ότι μέχρι το 2029, το χρέος της Γαλλίας θα σκαρφαλώσει από το 112% στο 124,1%, ενώ της Ιταλίας θα εκτοξευθεί στο ιλιγγιώδες 142,3%, από 136,9%. Το Βέλγιο, επίσης, αναμένεται να δει το χρέος του να αυξάνεται απότομα, από 105% σε 119%.

Eurostat: Περίπου 94,6 εκ. άνθρωποι στην ΕΕ είναι σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού - Ποιες ελληνικές περιοχές

 

Πάνω από το ένα πέμπτο του πληθυσμού της ΕΕ βρίσκεται επί του παρόντος σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, αναφέρει σε νέα έκθεση η Eurostat για τις συνθήκες διαβίωσης. Το έγγραφο υπογραμμίζει επίσης τεράστιες εισοδηματικές ανισότητες στις χώρες της Βαλτικής και στη νότια Ευρώπη.

Τα τελευταία στοιχεία της Eurostat για τις συνθήκες διαβίωσης αναφέρουν ότι υπάρχουν 94,6 εκατομμύρια άνθρωποι στην ΕΕ που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, συγκεκριμένα το 21,4% του πληθυσμού της.

Οι αριθμοί δείχνουν μικρή βελτίωση από το 2022, όταν το ποσοστό διαμορφώθηκε στο 21,6%.

 

Το σύνολο δεδομένων προσδιορίζει 19 περιοχές σε όλο το ευρωπαϊκό μπλοκ όπου το ποσοστό των ατόμων που κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό υπερβαίνει το 35%, με πολλά από αυτά στη Βουλγαρία, τη νοτιοδυτική Ελλάδα, τη νότια Ισπανία και τη νότια Ιταλία — την περιοχή των Βρυξελλών του Βελγίου καθώς και το νοτιότερο καντόνι της Ελβετίας.

Το έδαφος με το μεγαλύτερο μερίδιο είναι το γαλλικό διαμέρισμα της Γουιάνας (60,3%), ακολουθούμενο από τη νότια ιταλική περιφέρεια της Καλαβρίας (48,6%), τη νοτιοανατολική Ρουμανία (45,3%) και μια άλλη ιταλική περιφέρεια, την Καμπανία (44,4%).

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα

Η Πελοπόννησος και η Δυτική Ελλάδα συγκαταλέγονταν στην χειρότερη κλίμακα της ΕΕ με τις περιφέρειες των οποίων οι πολίτες αντιμετωπίζουν τέτοιους κινδύνους σε ποσοστό ίσο ή μεγαλύτερο από το 35%.

Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, τα υψηλότερα ποσοστά ατόμων που βρίσκονται αντιμέτωπα με τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού, καταγράφηκαν το 2023 στην Πελοπόννησο (35,7%), στη Δυτική Ελλάδα (35,2%), στη Δυτική Μακεδονία (32,7%), στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (31,9%) και στο Βόρειο Αιγαίο (30,4%). Στην Αττική το αντίστοιχο ποσοστό ήταν στο 22,7%.

Κοινωνική ανισότητα

Σε περίπου τις μισές χώρες της ΕΕ, τα παιδιά αντιπροσωπεύουν την κατηγορία με το υψηλότερο ποσοστό ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού.

Η Eurostat εξέτασε επίσης τους συντελεστές ανισότητας όσον αφορά το διαθέσιμο εισόδημα ανά κάτοικο.

Η Βουλγαρία βρίσκεται στην κορυφή της λίστας της ΕΕ με τον υψηλότερο συντελεστή ανισότητας (37,2), ακολουθούμενη από τη Λιθουανία (35,7), τη Λετονία (34,0), την Πορτογαλία (33,7), τη Μάλτα (33,0), την Εσθονία (31,8) και την Ελλάδα (31,8).

Ωστόσο, αν λάβουμε υπόψη και χώρες εκτός ΕΕ, το έθνος με το υψηλότερο ποσοστό εισοδηματικής ανισότητας είναι η Τουρκία (44,2).

Χειρότερη η κατάσταση στις πρωτεύουσες

Το 2023, οι άνθρωποι που ζούσαν στις πρωτεύουσες ορισμένων χωρών της ΕΕ ήταν γενικά λιγότερο πιθανό να διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Αυτή η διαφορά ήταν πιο έντονη στη Ρουμανία, όπου το εθνικό ποσοστό ήταν 32%, σε σύγκριση με μόλις 12,3% στο Βουκουρέστι.

Ομοίως, στην Πολωνία, το εθνικό ποσοστό ήταν 16,3%, ενώ στην περιφέρεια της Βαρσοβίας ήταν μόνο 8,9%. Στην Κροατία, ο εθνικός δείκτης ήταν 20,7%, ενώ στο Ζάγκρεμπ ήταν 11,9%.

Ανάλυση γροθιά του Bloomberg: Πού απέτυχε η Ευρωπαϊκή Ένωση

 

Ο ευρωπαϊστής πρόεδρος της Γαλλίας παρέδωσε την εξουσία βέτο επί της κυβέρνησής του στην ακροδεξιά, η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας μιλάει για κλείσιμο εργοστασίων στην πατρίδα της για πρώτη φορά και αμερικανικοί τεχνολογικοί κολοσσοί γυρίζουν την πλάτη στην ευρωπαϊκή αγορά λόγω των νέων περιορισμών της στην τεχνητή νοημοσύνη, είναι τρία παραδείγματα που χρησιμοποιεί το Bloomberg για να αναδείξει τα προβλήματα που μαστίζουν την ΕΕ αυτή τη χρονική περίοδο.

 

Όλες αυτές οι εξελίξεις δείχνουν την αποτυχία της ΕΕ να ενεργήσει ως συνεκτικό και δυναμικό οικονομικό μπλοκ, διαβρώνοντας το κύρος της και υποβαθμίζοντας την ικανότητά της να ανταποκριθεί σε ένα ευρύ φάσμα απειλών, από την κινεζική βιομηχανική πολιτική έως τη ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα, ή ακόμη και σε μια μελλοντική ανταγωνιστική κυβέρνηση στις ΗΠΑ.

Η πρόσφατη απάθεια και οι αντιδράσεις των κυβερνήσεων μετά την έκκληση του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι για περισσότερες επενδύσεις και κοινά ομόλογα για την καταπολέμηση της αδύναμης αύξησης της παραγωγικότητας υπογραμμίζει ότι η περιοχή έχει σχεδόν εγκαταλείψει την προσπάθεια, σχολιάζει το αμερικανικό πρακτορείο.

 

Όλες αυτές οι εξελίξεις δείχνουν την αποτυχία της ΕΕ να ενεργήσει ως συνεκτικό και δυναμικό οικονομικό μπλοκ, διαβρώνοντας το κύρος της και υποβαθμίζοντας την ικανότητά της να ανταποκριθεί σε ένα ευρύ φάσμα απειλών, από την κινεζική βιομηχανική πολιτική έως τη ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα, ή ακόμη και σε μια μελλοντική ανταγωνιστική κυβέρνηση στις ΗΠΑ.

Η πρόσφατη απάθεια και οι αντιδράσεις των κυβερνήσεων μετά την έκκληση του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι για περισσότερες επενδύσεις και κοινά ομόλογα για την καταπολέμηση της αδύναμης αύξησης της παραγωγικότητας υπογραμμίζει ότι η περιοχή έχει σχεδόν εγκαταλείψει την προσπάθεια, σχολιάζει το αμερικανικό πρακτορείο.

 Ο Μακρόν υποστηρίζει ότι η απώλεια των φθηνών ρωσικών ορυκτών καυσίμων μετά την εισβολή στην Ουκρανία το 2022 και η έλευση της επιθετικής βιομηχανικής πολιτικής του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, η οποία περιέχει σε μεγάλο βαθμό επιδοτήσεις, σηματοδοτούν μια ρήξη με το παλιό μοντέλο που επέτρεψε στις οικονομίες της Ευρώπης που βασίζονται στις εξαγωγές για να ευδοκιμήσουν.

Αυτό έρχεται να προστεθεί στις προϋπάρχουσες προκλήσεις που θέτει η άνοδος της Κίνας και της δικής της τεράστιας μεταποιητικής μηχανής, καθώς και το παγκόσμιο άλμα προς τα εμπρός στην τεχνολογική καινοτομία που έχει σε μεγάλο βαθμό παρακάμψει την περιοχή.

Νέες τάσεις

Δεν είναι μόνο οι ευρωσκεπτικιστές, όπως ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας, αγκάθια για το μπλοκ. Οι αξιωματούχοι στις χώρες του ευρωπαϊκού πυρήνα αρχίζουν να βλέπουν την ΕΕ ως ένα εμπόδιο που πρέπει να παρακάμψουν και όχι ως την πηγή ευημερίας και προστασίας που αντιπροσώπευε μέχρι τώρα.

 

Πολωνοί αξιωματούχοι αναφέρουν παρόμοιες πρωτοβουλίες για την άμυνα. Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, παραδοσιακά ένα από τα πιο φιλοευρωπαϊκά κράτη, υπονομεύει την εμπορική της πολιτική για να προσεταιριστεί τις κινεζικές επενδύσεις.

Η σχετική παρακμή της ΕΕ ήταν αδιάκοπη κατά τη διάρκεια των 25 χρόνων από τη δημιουργία της νομισματικής ένωσης, λέει το Bloomberg. Μια ανάλυση του Bloomberg Economics δείχνει ότι η οικονομία του μπλοκ θα ήταν κατά περίπου 3 τρισ. ευρώ μεγαλύτερη αν είχε συμβαδίσει με τις ΗΠΑ, αρκετά για να ενισχύσει το εισόδημα του μέσου εργαζόμενου κατά περίπου 13.000 ευρώ ετησίως.

Οι βασικές συστάσεις του Ντράγκι για την αξιοποίηση της οικονομικής δύναμης της ΕΕ με περισσότερες κοινές εκδόσεις χρέους απορρίφθηκαν αμέσως από τους Γερμανούς, οι οποίοι είναι επιφυλακτικοί απέναντι στη συγκέντρωση περισσότερων κινδύνων με άλλα κράτη μέλη. Άλλες προτεραιότητες, όπως η δημιουργία μιας κοινής κεφαλαιαγοράς, δεν έχουν ακόμη αποκτήσει δυναμική. Η έκθεση έχει πέσει σε μεγάλο βαθμό στο κενό προς το παρόν, αφήνοντας ορισμένους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να ανησυχούν ότι το παράθυρο της περιοχής για να δράσει κλείνει γρήγορα.

Πηγή: ΟΤ