Πως ο ΑΔΜΗΕ δέχεται στο σύστημα την αθρόα εισροή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και με ποιο κριτήριο τις εντάσσει

Στην ανάγκη υιοθέτησης μίας νέας προσέγγισης στη χορήγηση όρων πρόσβασης στο ηλεκτρικό δίκτυο για τα νέα έργα ΑΠΕ, λόγω του επενδυτικού ενδιαφέροντος, αναφέρθηκε ο Αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής Τεχνολογίας, Ανάπτυξης Συστήματος & Στρατηγικής του ΑΔΜΗΕ κ. Ιωάννης Μάργαρης, μιλώντας στο 6ο Renewable & Storage Forum.

«Το πλαίσιο που είχε η χώρα μέχρι σήμερα σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στο Σύστημα είναι ξεπερασμένο και πρέπει να πάμε σε νέους κανόνες», τόνισε, δεδομένου ότι πλέον έχει δεσμευθεί ο ηλεκτρικός χώρος συνολικά στο Σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι το πλαίσιο κορεσμού σε περιοχές όπως της Πελοποννήσου, της Κρήτης και της Εύβοιας πρέπει να αναθεωρηθεί.

Ο κ. Μάργαρης υπογράμμισε ότι οι Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης η οποία απαιτεί χρόνο, εμπεριέχει οικονομικές και τεχνικές παραμέτρους και ως εκ τούτου απαιτείται προσοχή και από τις δύο πλευρές – από τον Διαχειριστή και τους επενδυτές. ⁠Ωστόσο, όπως ανέφερε, ο ρυθμός πρόσβασης ΑΠΕ στο δίκτυο είναι πολύ καλός, καθώς υπερβαίνει από τους στόχους που έχουν τεθεί στο ΕΣΕΚ για τα επόμενα χρόνια.

Πιο συγκεκριμένα, όπως είπε, το «πράσινο» χαρτοφυλάκιο ΑΠΕ της χώρας περιλαμβάνει 32 GW δεσμευμένου ηλεκτρικού χώρου, με 15 GW έργων σε λειτουργία, 15 GW έργων με Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης και 2 GW τα οποία προορίζονται για τα Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα, προσθέτοντας ότι ο σχεδιασμός ανάπτυξης του δικτύου σε επίπεδο ΑΔΜΗΕ προβλέπει ότι ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος το 2030 θα ανέλθει στα 28 GW.

Αναφερόμενος στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 944 του 2019, που αναθεωρήθηκε το περασμένο καλοκαίρι και θα πρέπει να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο μέχρι τον Ιανουάριο του 2025, ο Αντιπρόεδρος του ΑΔΜΗΕ ανέδειξε την ανάγκη νομοθετικών πρωτοβουλιών από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και σχετικών αποφάσεων από τη ΡΑΑΕΥ, ώστε να θεσπιστεί ένα πλαίσιο που να προστατεύει τόσο το ηλεκτρικό δίκτυο και τη λειτουργία του όσο και τους επενδυτές.

Επεσήμανε πώς στο νέο τοπίο της αθρόας εισροής ΑΠΕ, ο ΑΔΜΗΕ έχει ξεκινήσει την τελευταία διετία να προσαρμόζει την διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων σύνδεσης νέων παραγωγών «πράσινης» ενέργειας, ενσωματώνοντας τις λεγόμενες ευέλικτες προσφορές σύνδεσης. Το συγκεκριμένο μοντέλο θα προβλέπει δέσμευση απορρόφησης ισχύος για ένα μέρος και όχι για το σύνολο της «πράσινης» ηλεκτροπαραγωγής, κάτι που θα γνωρίζουν εξ αρχής οι επενδυτές προκειμένου να λάβουν τις αποφάσεις τους.

Σε αυτή τη βάση, πρόσθεσε ότι απαιτείται προσοχή ως προς την «αγωνία» που παρατηρείται στην αγορά για την επιτάχυνση της διαδικασίας, δεδομένου ότι η παροχή Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης θα πρέπει να συμβαδίζει με την ανάπτυξη και την επέκταση του δικτύου. «Αν πέσουμε θύματα της επιτάχυνσης, οι ΟΠΣ θα γίνουν “χαρτιά χωρίς αντίκρισμα”», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η Κύπρος είπε το "ναι" (με τις ευλογίες των ΗΠΑ) και θα παίρνει ρεύμα με υποθαλάσσιο καλώδιο από την Κρήτη

 Η Λευκωσία είπε σήμερα το ναι στην συμμετοχή της Κύπρου στο έργο του Great Sea Interconnector (GSI), με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου με την οποία αποδέχεται την καταβολή €25 εκ ετησίως για 5 χρόνια, όπως είχε εισηγηθεί ο ΑΔΜΗΕ, ώστε το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης να καταστεί βιώσιμο.

Η κυβέρνηση της Κύπρου πήρε και τη διπλωματική διαβεβαίωση των ΗΠΑ ότι θα είναι στο πλευρό της Κύπρου εάν η Τουρκία θελήσει να εμποδίσει το έργο. 

Αν το 2029 η ηλεκτρική διασύνδεση δεν έχει ολοκληρωθεί τότε θα διακοπεί η χρηματοδότηση και θα ξανατρέξει όταν ξεκινήσει η λειτουργία.

Τα πρώτα πέντε χρόνια δεν θα επωμισθούν απευθείας κόστος οι Κύπριοι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς τα €125 συνολικά θα αντληθούν από το σύστημα δημοπράτησης δικαιωμάτων ρύπων.

Επίσης αν μετά το 2029 διαπιστωθεί ότι θα χρειαστεί περαιτέρω χρηματοδότηση τότε θα επιβαρυνθούν στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος οι καταναλωτές.

Την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της Κύπρου ανακοίνωσε ο Υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου ο οποίος μετά τη συνεδρία έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε σήμερα πρόταση του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας αναφορικά με την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου – Κρήτης. Το έργο θα συμβάλει στην άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, αφού θα διασυνδέσει το εθνικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας με τα αντίστοιχα διευρωπαϊκά συστήματα και θα αυξήσει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας μας. Η επίτευξη του στόχου αυτού είναι ιδιαίτερης σημασίας και για τη διατήρηση και περαιτέρω επιτάχυνση μεσοπρόθεσμα της οικονομικής ανάπτυξης και της ευημερίας των πολιτών της χώρας, καθώς βασικός στόχος είναι η μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος μέσω της ηλεκτρικής διασύνδεσης, της έλευσης Φ/Α και των ΑΠΕ.

Η σημασία του έργου τόσο για την Κύπρο όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση επιβεβαιώνονται από το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε χρηματοδότηση από τον Μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility – CEF) με το υψηλότερο ιστορικά ποσό των €657 εκατ.

Το Υπουργικό Συμβούλιο, κατά τη σημερινή συνεδρία, ενέκρινε τη διάθεση ποσού €25εκατ. ανά έτος, αυστηρώς, για περίοδο 5 ετών ως επιδότηση της αντίστοιχης αύξησης που δυνατόν να επέλθει στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος για το δικαίωμα ανάκτησης εξόδων κατά την κατασκευαστική περίοδο διασύνδεσης, δηλαδή από 1/1/2025 μέχρι 31/12/2029, ώστε οι καταναλωτές να μην επιβαρύνονται από αυτή την αύξηση. Το ποσό αυτό θα εκταμιεύεται από το πάγιο ταμείο της Δημοκρατίας και συγκεκριμένα από το σύστημα δημοπράτησης των δικαιωμάτων ρύπων. Η πρώτη δόση των €25εκατ. θα συμπεριληφθεί σε συμπληρωματικό προϋπολογισμό.

Η σημερινή απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου είναι το επιστέγασμα πολλών διαβουλεύσεων με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και των διευκρινίσεων που έχουν δοθεί, ώστε η Κυπριακή Δημοκρατία να έχει ενώπιόν της πραγματικά δεδομένα αναφορικά με τις οικονομικές, τεχνικές και νομικές πτυχές του έργου.

Ως Κυβέρνηση επιδείξαμε την απαραίτητη υπευθυνότητα και δέουσα επιμέλεια που πρέπει να χαρακτηρίζει τη λήψη αποφάσεων που αφορούν έργα τέτοιου βεληνεκούς, με μοναδικό στόχο την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του Κυπριακού λαού στον οποίο είμαστε υπόλογοι.

Το αμέσως επόμενο διάστημα, και στη βάση του οδικού χάρτη που έχει καταρτιστεί, θα βρισκόμαστε σε διαρκή επικοινωνία τόσο με την Ελληνική πλευρά όσο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την περαιτέρω πρόοδο της υλοποίησης του έργου αλλά και με μέρη που έχουν ήδη επιδείξει πραγματικό ενδιαφέρον συμμετοχής στο έργο».

Το γεωπολιτικό ρίσκο

Το πρώτο θέμα που προέκυψε, ως προβληματισμός για τη λήψη τελικής απόφασης από τη Λευκωσία, ήταν το γεωπολιτικό κόστος. Δηλαδή, ποιος θα πληρώσει τα σπασμένα αν το έργο δεν υλοποιηθεί, λόγω παρέμβασης της Τουρκίας και παρεμπόδισης της πόντισης του καλωδίου.

Στο παζλ προστέθηκε και η απαίτηση του ΑΔΜΗΕ, να αναλάβει τη ζημιά κατά 63% η Κύπρος και κατά 37% η Ελλάδα. Αυτή η κατανομή θεωρήθηκε δίκαια από τον ΑΔΜΗΕ, γιατί ο GSI εξυπηρετεί πρωτίστως τη Κύπρο και λιγότερο την Ελλάδα. Από την άλλη, η Λευκωσία, θεώρησε την απαίτηση ως ένδειξη αδυναμίας της Ελλάδας να εγγυηθεί ότι όλα θα πάνε καλά και η διασύνδεση θα επιτευχθεί. Έγινε πολύ συζήτηση για αυτή την πτυχή, αλλά δεν υπήρξε κατάληξη, παρά τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη αλλά και του Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη, ότι δεν τίθεται θέμα μη υλοποίησης του έργου, λόγω παρέμβασης της Τουρκίας. Δεν θεωρήθηκε αρκετή εγγύηση, ούτε το γεγονός ότι πρόκειται για έργο κοινού ενδιαφέροντος, το οποίο χρηματοδοτείται σε μεγάλο ποσοστό από τα ταμεία της ΕΕ, ώστε να τερματιστεί η ενεργειακή απομόνωση ενός κράτους μέλους (της Κύπρου). Σήμερα όμως ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου, επεσήμανε αυτό το σημαντικό στοιχείο ως εγγύηση, εκ μέρους της ΕΕ.

Πάντως, μέχρι στιγμής η Τουρκία έχει εκφράσει απλώς αντιρρήσεις για την χρησιμότητα του GSI, χωρίς να διατυπώσει απειλές. Έχει περιοριστεί στην «προσφορά» διασύνδεσης των ελευθέρων περιοχών της Κύπρου με το ψευδοκράτος, το οποίο θα συνδεθεί με το τουρκικό δίκτυο. Κάτι τέτοιο σημαίνει ομηρία της Κύπρου στη Τουρκία, αφού το ψευδοκράτος και η Τουρκία θα μπορούν όποτε επιθυμούν να κατεβάζουν τον διακόπτη.

Οι ΗΠΑ, διαπιστώνοντας την διστακτικότητα ή και την απροθυμία της Λευκωσίας, παρενέβησαν τις προηγούμενες μέρες με δηλώσεις τόσο της πρέσβειρας τους στη Λευκωσία, Τζούλι Φίσερ, όσο και του τέως πρέσβη τους στην Αθήνα και νυν Υφυπουργού Εξωτερικών για θέματα Ενέργειας, Τζέφρι Πάιατ.

Ενθάρρυναν την Κύπρο να προχωρήσει άμεσα σε συμφωνία για συμμετοχή στον GSI, σημειώνοντας πως πρόκειται για σημαντική ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί. Ιδιαιτέρως η Τζούλι Φίσερ, δεν μπορούσε να είναι πιο σαφής, δηλώνοντας ότι «η Κύπρος βρίσκεται σε ευάλωτη θέση. (…) και είναι πλέον η στιγμή να κοιτάξουμε πέραν από τα οικονομικά ζητήματα (ευρώ) στο έργο του Great Sea Interconnector, εξετάζοντας το γεωπολιτικό πλαίσιο γύρω από ένα τέτοιο έργο και να αναγνωρίσουμε πόσο σημαντικό είναι να συνδεθεί η Κύπρος με την Ευρώπη μέσω αυτής της ευκαιρίας».

Ακόμα και μετά από αυτές τις δηλώσεις, οι οποίες καταδείκνυαν πως το γεωπολιτικό ρίσκο δεν μπορούσε να αποτελεί σοβαρό επιχείρημα για τη μη επίτευξη συμφωνίας, η Λευκωσία συνέχισε να διατηρεί επιφυλάξεις. Οι επιφυλάξεις ήρθησαν μερικώς, καθώς όπως αναφέρουν έγκυρες πηγές υπήρξαν και παρασκηνιακές συστάσεις από τις ΗΠΑ, για να τελειώσει αυτή η υπόθεση όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.

Ακολούθησε τηλεφωνική επικοινωνία του του Ισραηλινού υπουργού Ενέργειας Έλι Κοέν, με τον Κύπριο ομόλογο του Γώργο Παπαναστασίου στον οποίο υπογραμμίστηκε «η μεγάλη σημασία του έργου Great Sea Interconnector για το Ισραήλ». Το έργο, ανέφερε σε ανάρτηση του στο «Χ», ο Ισραηλινός υπουργός « θα συνδέσει το ηλεκτρικό δίκτυο του Ισραήλ με το ευρωπαϊκό μέσω Κύπρου και Ελλάδας και θα ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή. Αυτό το πρωτοποριακό έργο αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για το Ισραήλ, καθώς ενισχύει την περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια, παρέχει πρόσβαση σε διάφορες ενεργειακές αγορές και ενισχύει την ενσωμάτωση του Ισραήλ στο ευρωπαϊκό ενεργειακό δίκτυο».

Το έντονο ενδιαφέρον για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου – Ελλάδας, εξέφρασαν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, κατά την επίσκεψη αστραπή που πραγματοποίησε την εβδομάδα που πέρασε ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης. Μάλιστα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν εκφράσει πρόθεση συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο του GSI, έχοντας υπογράψει από τον περασμένο Δεκέμβριο μνημόνιο συναντίληψης μεταξύ της κρατικής εταιρείας ενέργειας TAQA της ΡΑΕΚ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου) και του ΑΔΜΗΕ.