Τρεις οικονομολόγοι τιμήθηκαν τη Δευτέρα με το βραβείο Νόμπελ για την έρευνά τους σχετικά με το γιατί ορισμένες χώρες γίνονται πλούσιες και άλλες παραμένουν φτωχές.
Οι Ντάρον Ατσέμογλου, Σάιμον Τζόνσον και Τζέιμς Ρόμπινσον θα μοιραστούν το βραβείο, το οποίο περιλαμβάνει χρηματικό έπαθλο 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (1 εκατομμύριο δολάρια).
Η Επιτροπή Νόμπελ επαίνεσε την τριάδα γιατί εξήγησε γιατί «κοινωνίες με φτωχό κράτος δικαίου και θεσμούς που εκμεταλλεύονται τον πληθυσμό δεν δημιουργούν ανάπτυξη ή αλλαγή προς το καλύτερο».
«Όταν οι Ευρωπαίοι αποίκησαν μεγάλα τμήματα του πλανήτη, οι θεσμοί σε αυτές τις κοινωνίες άλλαξαν», είπε η επιτροπή, επικαλούμενη το έργο των οικονομολόγων. Ενώ σε πολλά μέρη αυτό στόχευε στην εκμετάλλευση του γηγενούς πληθυσμού, σε άλλα μέρη έθεσε τα θεμέλια για πολιτικά και οικονομικά συστήματα χωρίς αποκλεισμούς.
«Οι βραβευθέντες έχουν δείξει ότι μια εξήγηση για τις διαφορές στην ευημερία των χωρών είναι οι κοινωνικοί θεσμοί που εισήχθησαν κατά τη διάρκεια του αποικισμού», πρόσθεσε η επιτροπή.
Οι χώρες που ανέπτυξαν «θεσμούς χωρίς αποκλεισμούς» –που προασπίζουν το κράτος δικαίου και τα δικαιώματα ιδιοκτησίας– έχουν γίνει με την πάροδο του χρόνου ευημερούσες, ενώ εκείνες που ανέπτυξαν «θεσμούς εξόρυξης» – οι οποίοι, σύμφωνα με τα λόγια των βραβευθέντων, «συμπιέζουν» πόρους από τον ευρύτερο πληθυσμό σε προς όφελος των ελίτ – έχουν βιώσει επίμονα χαμηλή οικονομική ανάπτυξη.
Στο βιβλίο τους το 2012 «Why Nations Fail», ο Acemoglu, Τουρκοαμερικανός καθηγητής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT) και ο Robinson, Βρετανός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, υποστηρίζουν ότι ορισμένα έθνη είναι πιο πλούσια από άλλα λόγω πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς.
Το βιβλίο ξεκινά με μια σύγκριση του βιοτικού επιπέδου σε δύο πόλεις που ονομάζονται Nogales – μία στην Αριζόνα και μία νότια των συνόρων στην περιοχή Sonora του Μεξικού. Ενώ ορισμένοι οικονομολόγοι υποστήριξαν ότι οι διαφορές στο κλίμα, τη γεωργία και τον πολιτισμό έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην ευημερία ενός τόπου, οι Acemoglu και Robinson υποστηρίζουν ότι όσοι ζουν στο Nogales της Αριζόνα είναι πιο υγιείς και πλούσιοι λόγω της σχετικής ισχύος των τοπικών τους ιδρυμάτων.
Πέρυσι, ο Acemoglu και ο Johnson – Βρετανοαμερικανός καθηγητής στο MIT – δημοσίευσαν το «Power and Progress», μια μελέτη για το πώς οι τεχνολογικές καινοτομίες τα τελευταία 1.000 χρόνια, από τις αγροτικές εξελίξεις έως την τεχνητή νοημοσύνη, τείνουν να ωφελούν τις ελίτ, παρά δημιουργώντας ευημερία για όλους.
Οι συγγραφείς προειδοποίησαν ότι «η τρέχουσα πορεία της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι ούτε καλή για την οικονομία ούτε για τη δημοκρατία».
